Enneagram Nedir?
Enneagram, kimi kaynaklarda Öz’e giden yol, kimi kaynaklarda ise kendini keşfet olarak kitap kapaklarındaki yerini almış, kişinin hayattan kendinde var olan yeteneklerle anlam bulabileceğini özümseyen bir davranış çözümlemesi yaklaşımıdır.
Enneagram bir öğretidir ve kökleri Orta Asya sufi geleneğine dayanır. Latincede enne-agram dokuz çizgi anlamını taşır. Enneagram’ın bugünkü şekline kavuşmasını sağlayan kişi Oscar Ichazo olmuştur.
Enneagram’ı diğer kişilik modellemelerinden ayıran noktaların en önemlisi doğuştan gelen psikolojik yapımıza yönelik bir açılıma sahip olmasıdır. Doğuştan gelen bu davranışsal özelliklerimize mizaç denmektedir. Temel arayışlarımız, korkularımız, hayata tutunma biçimimiz, insan ilişkilerinden beklentilerimiz, zorluk ve kısıtlarımız gibi kendimize özel bileşenlerimizi fark etmemize olanak tanıyacak bir yaklaşım modelidir.
Öğretiye göre, bir insanın kişiliğini tam olarak analiz etmek için bilmemiz gereken en temel bilgi, o insanın doğuştan getirdiği temel yapıdır.
Enneagram ne işe yarar?
Kendi psikolojik altyapımızı tanıma ve keşfetme, farklı mizaç türleriyle empati kurabilme ya da ilişki dinamiğini kavrama, motivasyon ve performansımızı arttırma ve kendimize ait potansiyel riskleri en aza indirmeye yarar.
Enneagram hangi alanlarda kullanılır?
İşe alımlarda, çalışan motivasyonunda, iletişim dilinin belirlenmesinde, verimli ekipler oluşturulmasında, kişiler arası problemlerin çözümünde, evlilik ve ilişki terapisinde, ebeveyn ve çocuk ilişkisinde, öğretmen ve öğrenci ilişkisi gibi birçok alanda fayda sağlamaktadır.
Ennegram’a göre kişilik türleri nelerdir?
Enneagram modelinde 9 temel çekirdek bulunur.
Öncelikle bir ana tipimiz var. Ana tipinizi öğrenmek için cep telefonlarınıza Enneagram aplikasyonu indirebilirsiniz. En çok indirilen Enneagram uygulamalarında test 2. defa yapılamadığından en rahat ve en uygun zamanınızda testi uygulamanızı öneririz.
Şekilde de görüldüğü gibi kişilik özelliklerimiz başka kişilik özelliklerine de bağlı. Ana tipinize bağlı olan bu çizgiler sizin rahat anlarınızda ve stres anlarınızda hangi kişilik özelliğinin etkisinde kaldığınızı tanımlar. Yani ana tipinize bağlı olan iki kişilik türünden biri rahat anlarınızdaki davranış tarzınıza diğeri ise baskı ve stres altındayken gösterdiğiniz davranış tarzınıza götürür. Bunlara rahat hattı ve stres hattı denilir.
Bir de kanat etkisi denilen durum söz konusu. Her birey kendi ana tipinin haricinde az da olsa başka bir tipten de etkilenir. Bu da ana tipinizin bir sağındaki ya da bir solundaki kişilik özellikleridir. Bir ana tipin kanadı ya bir sağındaki ya da bir solundaki tiptir.
Şimdi tiplerin ana özelliklerine kısaca bakalım.
Tip 5-6-7: Zihinsel Merkez (Korku baskın)
Tip 2-3-4: Duygusal Merkez (Sevgi baskın)
Tip 1-8-9: Fiziksel Merkez (öfke baskın)
Tip-1: İdealisttir. Mantık odaklı hareket eder. Titiz ve düzenlidir. Bir işi mükkemmel yapmaya odaklıdır. Kurallara ve kitaba uygun her işi başarıyla sonuçlandırır.
Tip-2: Yardımsever ve vericidir. Sevgiye dayalı iletişim kurar. Hayır diyemeyen, cesaretlendirildiğinde iyi işler çıkaran duygusal ve arkadaş canlısı bir profildir.
Tip-3: Özgüvenli, girişken, rekabetçi, öne çıkma odaklıdır. Başarısızlığı sevmez.
Tip-4: Sanatçı ruhlu, romantik ve yenilikçidir. Sezgisel davranır ve sezgisel karar alırlar. Bazen durgun, içine kapanık, bazense neşeli ve hareketli görüntü çizerler. Ruh halleri değişkendir.
Tip-5: Akılcı yaklaşım ve gözlem ön plandadır. Ketum ve kendine yetmeye çalışan yapıları vardır. İçe dönük olmayı ve yalnız başına düşünerek karar almayı sever.
Tip-6: Tedbirli ve temkinli davranır. Sorgulayıcıdır. Kurallara uymaya meyillidir. Karar alırken yavaş davranabilir. Hesaplı ve kontrollüdür. Geleceğe yönelik kaygı duymaya meyillidir.
Tip-7: Yenilikçi, konuşkan ve dışa dönük. Hızlı ve pratik düşünen, şakacı ve esprili, sürekli aynı işi yapmaktan sıkılan bir yapıdadır.
Tip-8: Güç sahibi, sert tavırlı, patron ve lider özellikli, kahraman, acımasız, müdahale eden ve zayıflıktan hoşlanmayan.
Tip-9: Uyumlu, barışık, huzur odaklı, destekleyici ve katılımcı. Çatışmayı sevmez, sakindir. Ancak inatçı kişilikleriyle öfke patlamaları yaşamaları ihtimaldir.
Ennegram tipleri sonradan değişir mi?
Sosyal Stiller Teoremine göre davranış özelliklerinin hayatın dönüm noktalarında değişebileceği savunulurken (askere gitmek, evlenmek, çocuk sahibi olmak, yakınının ölümü sonrası travma vb.) Enneagram için tam tersi geçerlidir. Doğuştan gelen bu özellikler değişmez.
“İnsan 7’sinde ne ise 70’inde odur.”
Daha detaylı bilgi için konu hakkında yazılmış kitapları, makaleleri ve tezleri inceleyebilirsiniz. Tüm zamanlardaki ilişki süreçlerine baktığımızda doğru empatik yaklaşımı sergileyenlerin istedikleri sonuca ulaşabildiklerini görebiliriz. Siz de ilişkilerinizin yöneten tarafı olmak istiyorsanız “Enneagram Öğretisi” ile iletişim yeteneğinizi arttırabilirsiniz.
Kaynakça ve Kitap Önerileri
Nursefa Keskin “Enneagram-Öz’e Giden Yol” -Ekin Yayınevi
İsmail Acarkan “Ennagram ile Kendini Keşfet”-Timaş Yayınları
Don Richard Riso / Russ Hudson “Enneagram ile Kişilik Analizi” -Ekin Yayınevi